دستهبندی مقالات
جدیدترین مقالات
مقالات تصادفی
مقالات پربازدید
■ اساتید حوزه علمیه حضرت بقیت الله عج - قم (۲)
سید محمد علی علوی لاجوردی (۱۷)
شیخ مهدی یعقوبی
سید عبد الرزاق پیر دهقان
شیخ محسن علوی افضل
شیخ مجتبی ناصری دولت آبادی (۱)
شیخ رضا اسلامی
سید احسان حسینی عاشق آبادی
شیخ محمد بصیرتی
سید روح الله موسوی
شیخ حسینعلی کرمانی
شیخ جعفر نوری نام تنی
شیخ علی جان نثاریون
شیخ جلیل شمس
شیخ عبدالله عباسی
سید هادی قریشی
سید محمد مهدی فروتن
شیخ مجید مهدیان آرا
شیخ ابراهیم لطیفی
شیخ مصطفی سرویه
یاسر ماهری قمی
شیخ یعقوب شمس الدینی (۱)
شیخ مهدی عرب پور
سید عبد المجید فقیهی
شیخ حسن محمودی
شیخ علی قربانی
شیخ رسول چگینی (۱۷)
شیخ محمد محمدی ارانی
سیدحسین موسوی نسب
شیخ محمد کثیری
سید مصطفی مومنی
سید محمد جلالی (۱۴)
شیخ محمد کاظمی نیا (۹۳)
شیخ محمد توکلی جوری
شیخ علیرضا کلاهدوزان (۱)
شیخ محمد طائبی اصفهانی
شیخ عارف محمدی
شیخ جلال باقری
سید محمد علی حسینی هرندی (۲)
شیخ مهدی دهبان (۳۷)
سید کاظم مددی
شیخ محمد زینعلی
سید علیرضا مددی (۲۳)
شیخ حامد خادم الذاکرین (۴)
شیخ محمد ناصری (۱)
شیخ علیرضا ضیایی (۳۰۰)
شیخ حسین صادقی
شیخ عباس مقیسه
شیخ محمد مهدی مقیسه
شیخ عبدالعباس حیاتی
شیخ علی علمداری
شیخ مجتبی خرقانی
شیخ یوسف تیموری
شیخ محمد رضا محمد علیزاده
شیخ مهدی قنبریان
شیخ حسین زهدی علیپور
شیخ حسین اطهری نیا
■ طلاب حوزه علمیه حضرت بقیت الله عج - قمشیخ مهدی یعقوبی
سید عبد الرزاق پیر دهقان
شیخ محسن علوی افضل
شیخ مجتبی ناصری دولت آبادی (۱)
شیخ رضا اسلامی
سید احسان حسینی عاشق آبادی
شیخ محمد بصیرتی
سید روح الله موسوی
شیخ حسینعلی کرمانی
شیخ جعفر نوری نام تنی
شیخ علی جان نثاریون
شیخ جلیل شمس
شیخ عبدالله عباسی
سید هادی قریشی
سید محمد مهدی فروتن
شیخ مجید مهدیان آرا
شیخ ابراهیم لطیفی
شیخ مصطفی سرویه
یاسر ماهری قمی
شیخ یعقوب شمس الدینی (۱)
شیخ مهدی عرب پور
سید عبد المجید فقیهی
شیخ حسن محمودی
شیخ علی قربانی
شیخ رسول چگینی (۱۷)
شیخ محمد محمدی ارانی
سیدحسین موسوی نسب
شیخ محمد کثیری
سید مصطفی مومنی
سید محمد جلالی (۱۴)
شیخ محمد کاظمی نیا (۹۳)
شیخ محمد توکلی جوری
شیخ علیرضا کلاهدوزان (۱)
شیخ محمد طائبی اصفهانی
شیخ عارف محمدی
شیخ جلال باقری
سید محمد علی حسینی هرندی (۲)
شیخ مهدی دهبان (۳۷)
سید کاظم مددی
شیخ محمد زینعلی
سید علیرضا مددی (۲۳)
شیخ حامد خادم الذاکرین (۴)
شیخ محمد ناصری (۱)
شیخ علیرضا ضیایی (۳۰۰)
شیخ حسین صادقی
شیخ عباس مقیسه
شیخ محمد مهدی مقیسه
شیخ عبدالعباس حیاتی
شیخ علی علمداری
شیخ مجتبی خرقانی
شیخ یوسف تیموری
شیخ محمد رضا محمد علیزاده
شیخ مهدی قنبریان
شیخ حسین زهدی علیپور
شیخ حسین اطهری نیا
ورودی سال ۱۳۹۳
■ سایر نویسندگان (۳۲۲)آقای سجاد پور کریم (۱)
آقای محمد خدا بخشی
آقای محمدمهدی خراسانی
آقای امیر حسین خرم فر
آقای سیدی احمدی
آقای محمد حسین شریفی
آقای محمد حسن عبقری
آقای مهدی کرمی
آقای محمد امین محسنی
آقای محمد محمد نژاد
آقای جعفر محمد قلی
آقای محمد حسین محمدی
آقای علی مصطفوی زاده
آقای ابوالفضل مهدوی نکو
آقای محمد یعقوبی
آقای محمدعلی کیانی نژاد
آقای قائم توحیدیان
آقای محمد رضا وحیدی منش
ورودی سال ۱۳۹۴آقای محمد خدا بخشی
آقای محمدمهدی خراسانی
آقای امیر حسین خرم فر
آقای سیدی احمدی
آقای محمد حسین شریفی
آقای محمد حسن عبقری
آقای مهدی کرمی
آقای محمد امین محسنی
آقای محمد محمد نژاد
آقای جعفر محمد قلی
آقای محمد حسین محمدی
آقای علی مصطفوی زاده
آقای ابوالفضل مهدوی نکو
آقای محمد یعقوبی
آقای محمدعلی کیانی نژاد
آقای قائم توحیدیان
آقای محمد رضا وحیدی منش
آقای محمد جواد بیات
آقای امیر پور عباس
آقای سید علی حسینی (۳)
آقای محمد رحیمی
آقای محمد صالح زارع
آقای محمد علی زهرایی
آقای محمد حسین سلطانی
آقای سید محمد شمسی
آقای عرفان غلامی قمی
آقای محمدرضا قاسمی (۱)
آقای حسین قاینی زاده
آقای حسین قاینی زاده
آقای علی لرستانی
آقای حسن مهروانی (۱)
آقای احمد نجفی
آقای علی ولی ابرقوئی
آقای محمد ولایت مهر
آقای محمد حسین صالحی
ورودی سال ۱۳۹۵آقای امیر پور عباس
آقای سید علی حسینی (۳)
آقای محمد رحیمی
آقای محمد صالح زارع
آقای محمد علی زهرایی
آقای محمد حسین سلطانی
آقای سید محمد شمسی
آقای عرفان غلامی قمی
آقای محمدرضا قاسمی (۱)
آقای حسین قاینی زاده
آقای حسین قاینی زاده
آقای علی لرستانی
آقای حسن مهروانی (۱)
آقای احمد نجفی
آقای علی ولی ابرقوئی
آقای محمد ولایت مهر
آقای محمد حسین صالحی
آقای علی ارجینی
آقای محمد جواد افلاکیان (۲۲)
آقای سجاد باقری (۲۷)
آقای محمد علی تقی پور (۲۳)
آقای سید مهدی حسینی منش (۳)
آقای محمد صادق رحمانی (۳۹)
آقای یاسین زاهدی (۱۰)
آقای امیر حسین سالمی (۹)
آقای حسین عابدینی (۱۷)
آقای رضا عابدینی (۱۹)
آقای محمد غلامی (۲۶)
آقای علی صدرا مافی (۲۳)
آقای ابوالفضل میر داداشی (۳۸)
آقای حسین وصالی ادب (۳۹)
آقای رضا ولی ابرقوئی (۲۴)
ورودی سال ۱۳۹۶ (۱)آقای محمد جواد افلاکیان (۲۲)
آقای سجاد باقری (۲۷)
آقای محمد علی تقی پور (۲۳)
آقای سید مهدی حسینی منش (۳)
آقای محمد صادق رحمانی (۳۹)
آقای یاسین زاهدی (۱۰)
آقای امیر حسین سالمی (۹)
آقای حسین عابدینی (۱۷)
آقای رضا عابدینی (۱۹)
آقای محمد غلامی (۲۶)
آقای علی صدرا مافی (۲۳)
آقای ابوالفضل میر داداشی (۳۸)
آقای حسین وصالی ادب (۳۹)
آقای رضا ولی ابرقوئی (۲۴)
آقای علی احمدی (۱۸)
آقای محمد حسین پرتوی (۴)
آقای محمد مهدی توکلی (۹۸)
آقای محمد حاجی پور (۲۵)
آقای سید محمد حسینی (۲)
آقای سجاد کریمی (۹)
آقای سید علی موسوی
آقای علی میانداری (۲۲)
آقای حسین نوروزی (۳۲)
آقای محمد بهرامی
ورودی سال ۱۳۹۷آقای محمد حسین پرتوی (۴)
آقای محمد مهدی توکلی (۹۸)
آقای محمد حاجی پور (۲۵)
آقای سید محمد حسینی (۲)
آقای سجاد کریمی (۹)
آقای سید علی موسوی
آقای علی میانداری (۲۲)
آقای حسین نوروزی (۳۲)
آقای محمد بهرامی
آقای امیر حسین وحیدی منش (۱۶)
آقای محسن حسین زاده (۲۳)
آقای حسین حسنی (۴۱)
آقای امیر حسین جعفری (۲۶)
آقای سید حامد حسینی (۲۳)
آقای محمد حسین ابراهیمی
آقای محمد مهدی سالخورده (۱۲)
آقای علی بهرامی (۵)
آقای مهدی قره قاش (۲۸)
آقای علی کاشانی (۱)
آقای حسین کافتری (۲۰)
آقای سید محمد جواد محمدی (۳۶)
آقای سید محمد باقر موسوی (۱۶)
آقای محسن محرابیون (۱۷)
آقای محمد مهدی حیدری (۱۳)
آقای حسين نظرپور (۵۰)
آقای محمد هادی زینلی
ورودی سال ۱۳۹۸آقای محسن حسین زاده (۲۳)
آقای حسین حسنی (۴۱)
آقای امیر حسین جعفری (۲۶)
آقای سید حامد حسینی (۲۳)
آقای محمد حسین ابراهیمی
آقای محمد مهدی سالخورده (۱۲)
آقای علی بهرامی (۵)
آقای مهدی قره قاش (۲۸)
آقای علی کاشانی (۱)
آقای حسین کافتری (۲۰)
آقای سید محمد جواد محمدی (۳۶)
آقای سید محمد باقر موسوی (۱۶)
آقای محسن محرابیون (۱۷)
آقای محمد مهدی حیدری (۱۳)
آقای حسين نظرپور (۵۰)
آقای محمد هادی زینلی
آقای محمد مهدی ارجینی
آقای محمد هادی نصاری پور (۱۲)
آقای محمد رضا نصیری (۴۹)
آقای محمد حسین کاظمی (۲)
آقای سید ابوالفضل موسوی (۲۳)
آقای محمد جواد علی محمدی (۳۸)
آقای سید محمد حسین ذاکریان (۸)
آقای طاها دوست محمدی (۳۶)
آقای حسین جعفری
آقای سید مهدی موسوی (۱۵۶)
آقای علی پریزاد (۲۴)
آقای علیرضا کدخدایی (۲۹)
آقای محمد علی سلطانی نژاد (۳۳)
آقای سید محمد جواد رحمانی (۶)
آقای سید محمد مهدی حسینی (۵۲)
آقای سید محمد صالح سهیلی (۲)
آقای امیرعلی سبزبان
ورودی سال ۱۳۹۹آقای محمد هادی نصاری پور (۱۲)
آقای محمد رضا نصیری (۴۹)
آقای محمد حسین کاظمی (۲)
آقای سید ابوالفضل موسوی (۲۳)
آقای محمد جواد علی محمدی (۳۸)
آقای سید محمد حسین ذاکریان (۸)
آقای طاها دوست محمدی (۳۶)
آقای حسین جعفری
آقای سید مهدی موسوی (۱۵۶)
آقای علی پریزاد (۲۴)
آقای علیرضا کدخدایی (۲۹)
آقای محمد علی سلطانی نژاد (۳۳)
آقای سید محمد جواد رحمانی (۶)
آقای سید محمد مهدی حسینی (۵۲)
آقای سید محمد صالح سهیلی (۲)
آقای امیرعلی سبزبان
آقای سید علی حسینی آملی (۱۹)
آقای محمد مهدی بلیغی (۲۰)
آقای محمد رستمی
آقای علی عباسی (۱۰)
آقای امیرمهدی نصرتی (۱۷)
آقای محمد جواد برات نژاد (۱۳)
آقای سید مهدی محمودی فر (۱۰)
آقای احمد رضا محسنی فر
آقای محمد حسن رجبی زاده
آقای امیر محمد کماسی (۱)
آقای عباس عباسی (۶)
آقای علی ایزدی (۲۲)
آقای علیرضا منصوریه (۲۳)
آقای محمد حسن مقدم
آقای سید محمد فاضل سیفی (۱)
ورودی سال ۱۴۰۰ (۱)آقای محمد مهدی بلیغی (۲۰)
آقای محمد رستمی
آقای علی عباسی (۱۰)
آقای امیرمهدی نصرتی (۱۷)
آقای محمد جواد برات نژاد (۱۳)
آقای سید مهدی محمودی فر (۱۰)
آقای احمد رضا محسنی فر
آقای محمد حسن رجبی زاده
آقای امیر محمد کماسی (۱)
آقای عباس عباسی (۶)
آقای علی ایزدی (۲۲)
آقای علیرضا منصوریه (۲۳)
آقای محمد حسن مقدم
آقای سید محمد فاضل سیفی (۱)
سید عرفان سجادی (۴۴)
آقای سید حسن نبوی (۶)
آقای امیر علی رحمانی (۷)
آقای محمد حسین تقی پور (۱۷)
آقای محمد جواد علیمردانی (۷)
آقای محمد عرفان منصوری (۲۹)
آقای محمد حسین مظفری (۱۱)
آقای محمد مهدی خندان (۱۰)
آقای محسن مسلمی (۶)
آقای سید محمد حسین سیدی احمدی (۶)
آقای محمد جواد انصاری (۷۰)
علی اکبر فرمانی (۶)
محمد مهدی صوفی فتیده (۶)
ورودی سال ۱۴۰۱آقای سید حسن نبوی (۶)
آقای امیر علی رحمانی (۷)
آقای محمد حسین تقی پور (۱۷)
آقای محمد جواد علیمردانی (۷)
آقای محمد عرفان منصوری (۲۹)
آقای محمد حسین مظفری (۱۱)
آقای محمد مهدی خندان (۱۰)
آقای محسن مسلمی (۶)
آقای سید محمد حسین سیدی احمدی (۶)
آقای محمد جواد انصاری (۷۰)
علی اکبر فرمانی (۶)
محمد مهدی صوفی فتیده (۶)
آقای حمید رضا قاسمی (۸)
آقای محمد پور علی
آقای حسین عزیزی (۶)
آقای علی کافتری (۷)
آقای ابوالفضل کافتری (۶)
آقای محمد حسین نقی ئی (۵)
آقای مجتبی کمال وند (۷)
آقای محمد طاها خادمی تنورچه (۶)
آقای دانیال مهاجری
آقای محمد هادی صادقی (۶)
آقای سید محمد مهدی ذاکریان (۶)
آقای مهدی عاشوری (۷)
آقای سید محمد مهدی واهبی زاده (۶)
آقای مهدی صالحی (۶)
آقای علی کریمی (۷)
آقای محمد مهدی باقری
آقای امین اسماعیلی (۳)
آقای محمد پور علی
آقای حسین عزیزی (۶)
آقای علی کافتری (۷)
آقای ابوالفضل کافتری (۶)
آقای محمد حسین نقی ئی (۵)
آقای مجتبی کمال وند (۷)
آقای محمد طاها خادمی تنورچه (۶)
آقای دانیال مهاجری
آقای محمد هادی صادقی (۶)
آقای سید محمد مهدی ذاکریان (۶)
آقای مهدی عاشوری (۷)
آقای سید محمد مهدی واهبی زاده (۶)
آقای مهدی صالحی (۶)
آقای علی کریمی (۷)
آقای محمد مهدی باقری
آقای امین اسماعیلی (۳)
جدیدترین مقالات
- مقاله کوتاه » واکاوی شبههای پیرامون روایت «فاطِمَهُ بِضعَهُ مِنّی» به نقل از مِسور ابن مَخرمه امیرعلی سبزبان
- مقاله کوتاه » موضوع پژوهش: بررسی رابطه ایمان و عمل پژوهشگر: حسین حسنی
- مقاله کوتاه » باب کائنات وحیدی منش
- مقاله کوتاه » بررسی ادله روایی ولایت فقیه از نگاه امام خمینی، آیت الله منتظری و آیت الله جوادی آملی محقق: علی ارجینی
- مقاله کوتاه » اصول مظفر نموداری - سید محمد باقر موسوی
- مقاله کوتاه » بررسی معانی مختلف «لعل» در آیات قرآن کریم
- ورودی سال 1396 » بررسی نام های قیامت از حیث قران محقق: محمد مهدی قربانی
- مقاله کوتاه » تاریخچه مجازات و قصاص در ادیان پژوهشگر: سیدمحمدصالح سهیلی نیک
- مقاله کوتاه » رویکرد فقهاء درخرید و فروش سگ نویسنده: سید محمد صالح سهیلی نیک
- شیخ مهدی دهبان » حیات طیبه طلبگی پیشرفته ترین روش یادگیری و حفظ در جهان
- آقای محسن مسلمی » معانی (أل) - مسلمی
- ورودی سال 1400 » بخش باء ، مغنی الاریب پژوهشگر: سید علی کاظمی
- آقای سید حسن نبوی » اقسام «ال» محقق: سید حسن نبوی
- مقاله کوتاه » بررسی حجیت سنت محکی از طریق خبر واحد طبق دیدگاه برخی از اصولیون متأخر نام پژوهش گر: سید ابوالفضل موسوی
- مقاله کوتاه » محاسبه اموال وصیت شده نام دانش پژوه: علی رضا کدخدایی
مقالات تصادفی
- آقای محمد جواد برات نژاد » ? تخریب مسجد برای توسعه
- شیخ علیرضا ضیایی » آهسته گفتم خب ی چیزی بپوش سرما نخوری آخه باد میاد???
- شیخ علیرضا ضیایی » قالُوا یا أَبانا ما لَکَ لا تَأْمَنّا عَلی یُوسُفَ وَ إِنّا لَهُ لَناصِحُونَ
- آقای ابوالفضل کافتری » «کمک به مظلومان»
- آقای سید مهدی موسوی » ? معجزه امام حسن مجتبی علیه السلام دستی در روی سطوح مدینه و دستی بر زمین ?
- آقای سید علی حسینی آملی » ?وقف همیشگی ? مسأله ۲۷۴۳
- شیخ علیرضا ضیایی » وَيْلٌ لِكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ
- آقای محمد مهدی توکلی » ⭕️آیا رقص زن برای شوهرش یا مرد برای همسرش حرام است❓
- آقای سید مهدی موسوی » ◀️اعتماد به خداوند
- آقای امیر حسین جعفری » ✅ یک مسئله از احکام وقف ✅ از دیدگاه حضرت آیتالله العظمی خامنهای «حفظهالله»
- سایر نویسندگان » ابوذر غفاری گفته است:
- آقای حسين نظرپور » همیشگی بودن نیّت وقف
- سایر نویسندگان » ?محرم، ماه سوگواری?
- سایر نویسندگان » فاعل: اسم مرفوعی است که عامل قبل از آن به آن نسبت داده شده است و تحقق عامل به آن اسم است مانند: (زید) در (جاء زیدٌ)
- سایر نویسندگان » قریر درسنامه فقه: ?شکیات وضو: ?کسی که نمیداند وضو گرفته یا نه، باید وضو بگیرد.
مقالات پربازدید
- سایر نویسندگان » ?سخنی زیبا? ⚫️قال زین العابدین (علیه السلام): ⭕️لوْ یَعْلَمُ النّاسُ
- آقای سجاد باقری » منظور الهام نامها و اسامی مخلوقات عالم
- آقای ابوالفضل میر داداشی » ? معیارهای جدید اخلاقی?
- سایر نویسندگان » ?حادثه افک ?
- آقای امیر حسین جعفری » ✅ یک مسئله از احکام وقف ✅ از دیدگاه حضرت آیتالله العظمی خامنهای «حفظهالله»
- آقای سید محمد جواد محمدی » ?شرطیت مالکیت واقف?
- آقای محمد جواد انصاری » ?تبانى حفصه و عايشه بر ضدّ پيغمبر صلّى اللّه عليه وآله ?
- سید علیرضا مددی » ? نکته ای مهم در مورد صدقه
- آقای حسین حسنی » ? ➖ خلیفه دوم از پیغمبر سوال کرد: «با اینکه امنیت داریم چرا نماز را قصر کنیم؟» ***
- آقای محمد جواد افلاکیان » موضوع :اشکال واقعی به غیر واقع گرا ها
- آقای علی صدرا مافی » چه چیز مضحک تر و بی ثمر تر از ریا⁉️
- آقای سید حامد حسینی » سختگيرى بیش از حد عمر نسبت به سعد وقّاص?
- آقای محمد حسین پرتوی » ⭕️ خالد بن ولید و دستور پیامبر اکرم
- سایر نویسندگان » ?سخنی زیبا?
- آقای طاها دوست محمدی » ?تبانی حفصه و عایشه بر ضدپیغمبر?
بسم الله الرحمن الرحیم
عنوان پژوهش : کاوشی در تخصیص قرآن عظیم به خبر واحد .
درس : اصول
نگارنده: حسین نوروزی
پایه : پنجم
استاد راهنما : استاد لطیفی
مقدمه...
خدا را شاکریم که بر ما منت نهاد تا در مسیر طلبگی قدم برداریم . راهی که در صورت مقید دانستن خود به ملازمات آن زمینه سعادت دنیوی و اخروی ما را به ارمغان خواهد آورد . در میان دروسی که از جمله ملازمات قطعی این مسیر به حساب می آیند ، درس اصول فقه به عنوان ستون فقرات اجتهاد و استنباط در جایگاه ویژه ای قرار دارد . بنابر بر راهنمایی استاد عزیز ، لازم شد تا در مبحث « چگونگی تخصیص قرآن کریم به خبر واحد » بررسی ای در برخی کتب انجام گیرد .
بی شک قرآن کریم معتبر ترین سند و منبع نقلی ما به حساب می آید . اکنون بحث در اینجاست که آیا خبر واحد به عنوان مخصص میتواند علمی از قرآن را تخصیص بزند ؟ .
متن...
در این میان نظرات متعددی وجود دارد که ما برای بررسی به برخی از این کتب به عنوان منبع خواهیم پرداخت .
آیت الله فاضل لنکرانی در درس خارجشان حول موضوع تخصیص عام کتاب به خبر واحد ابتدائا چند مسئله را ذکر میکنند . ایشان ابتدا وجهی را در نظر میگیرند که ما اول حکم مولا مبنی بر عام را شنیده ایم و سپس خودمان یکی دو روز بعد ، حکم به خاص را از ایشان میشنویم که در این صورت قطعا تخصیص خورده میشود و ثابت است.
اما یک وقت ما عام را میشنویم و بعد از چند روز خاص را میشنویم اما نمیتوانیم به هیچ وجه این خاص را نه اثبات کنیم از مولا و نه نفی کنیم از او . در اینجا دو اصل به کمک ما می آیند. یکی اصاله العموم و دیگری اصاله عدم التخصیص .
اما یک فرض سومی هم وجود دارد که میگوید ما از خود مولا عام را شنیده ایم و آن برای ما قطعی الصدور است لکن خاص را یک ثقه ای به ما گفته است و خود ما اینرا نشنیده این و هیچ یقینی نداریم . اینجا نمیتوانیم خاص را رد کنیم زیرا همانطوری که عام نزد عقلا برای خودش حجت دارد ، خبر ثقه هم نزد عقلا حجت دارد .
در اینجا اگر عام را قبول کنیم دو اتفاق افتاده . یکی اینکه اصالت العموم را پذیرفتیم و دیگری اینکه خاص خبر واحد را قبول نکردیم و صدور آنرا نپذیرفتیم . از آن طرف هم اگر خاص را قبول کنیم هم اصاله العموم را کنار گذاشتیم و هم صدور خاص را پذیرفته ایم . بنابر این در اینجا معارضه بین دلالت عام یا همان اصاله العموم و صدور خاص است . این وجه معارضه است . و پشتوانه هردو هم عقلا هستند . یعنی هم اصاله العموم را عقلا تایید میکنند و هم خبر ثقه را . پس در اینجا می مانیم که چه کنیم . چگونه به نتیجه نهایی برسیم . میرویم از عقلا میپرسیم که اصاله العموم و همچنین خبر ثقه ، هر کدام از اینها آیا محدوده خاصی بر اعتبار و اعتماد دارند یا خیر . در خصوص اصاله العموم که میگویند قید ما در اعتنا به آن ، وجود یک حکم دیگری تحت عنوان حکم خاص است . در خصوص خبر ثقه میپرسیم میگویند ما هیچ قیدی در این باره نداریم . دلیل ما بر این ، آن است که در صورت تعارض دو خبر ، هر دو را کنار میگذاریم چرا که هیچ یک قدرت ایستادن در مقابل دیگری را ندارد . پس هیچ چیز جلو دار خبر واحد نیست . بنابر این خبر واحد میتواند عام را تخصیص بزند و اصاله العموم نمیتواند جلوش را بگیرد . البته که این بحث یک بحث علمی است که مبحث کتاب عظیم و خبر واحد را دربر میگیرد لکن غیر از آن در موارد دیگر هم وارد است .
ایشان در ادامه به اشکالات کسانی که این را رد میکنند میپردازند . میگویند که عده ای به علت اینکه دلیل حجیت خبر واحد اجماع است پس نمیتواند اینجا حجت باشد . چرا که دلیل دلیلی لبی است و باید به قدر متیقنش اکتفا کرد و قدر متیقن در این موضوع آنجاییست که مخالفت با کتاب نباشد و مخالفت با کتاب ولو به تخصیص ، اینرا از حجیت می اندازد.
ایشان در رد این قول میگویند اگر مراد از اجماع در اینجا همان اجماع اصطلاحی است که اصلا وجود ندارد چرا که بسیاری از قدما و متاخیرن اصلا حجیت خبر واحد را از اساس قبول ندارند .
و اما اگر مراد از اجماع در قاموس شما همان بنای عقلاست که برخی آنرا معنایی بر اجماع مطرح کرده اند پس بنای عقلا هرگز اینچنین نبوده که خبر واحد در صورت خاصیت بر کتاب ساقط شود . حال ایشان در پاسخ به این اشکال نیت به اطاله کلام دارند لکن از آن جهت که پاسخ مسکت است و ما هم قصد مطول نویسی نداریم ادامه نمیدهیم .
اشکال دومی که ایشان برای پاسخ مطرح میکنند این است که اگر حجیت خبر واحد مختص بر غیر مقید به قرآن کریم باشد پس این یعنی عملا حجت نیست چرا که آنچه که مخصوص قرآن نباشد نادر است و النادر کالمعدوم. از طرفی دیگر هم اینکه افراد اجماع دقیقا مشخص نکرده اند که قدر متیقن دقیقا محدوده اش چیست و چه بخشی از خبر واحد دقیقا حجت میباشد .
ایشان در پاسخ میگویند ما باید به سیره عملی فقها نگاه کنیم . فقها در سیره عملیشان عام قرآن را به خاص خبر واحد تخصیص زده اند و این مستمرا بین فقها وجود دارد .
اما حضرت آیت الله فاضل لنکرانی یک اشکال سومی را هم مطرح میکنند که با عنوان « دلیل قابل اعتنا» آنرا میخوانند . این اشکال عبارت است از استناد به روایاتی چند در خصوص اینکه اگر چیزی شنیدید از ما ، آنرا به کتاب عرضه کنید . اگر مخالف بود کنار بگزارید و اگر نه قبول کنید و در جایی هم آمده که ما مخالف قرآن نگفته ایم .
ایشان در پاسخ با بیان اینکه این اشکال در ظاهر فریبنده و جالب به نظر میرسد میفرمایند که اساسا مسئله ما در اینجا تخصیص عام بوسیله خاص است و همانطوری که در مثال خارجی بدون مناقشه میتوان مجلس را دلیل آورد که قانون عامی تصویب میشود و بعد از چند وقت یک تبصره می آورند و هیچکس نمیگوید اینها به تناقض قانون گذاشته آمد پس اساسا اینجا هم از دایره تناقض جداست چون خاص که تخالف با عام ندارد .
ایشان در ادامه پاسخ به این جواب میگویند که همانطوری که در آیات قرآن آیاتی وجود دارد که آیات دیگر را تخصیص میزنند و ما میدانیم که هیچ جای قرآن با جای دیگر آن اختلافی ندارد . ایشان اینرا دلیلی دیگر بر عدم اختلاف در امر مذکور میدانند .
آیت الله العظمی سبحانی (دام ظله) نیز در کتاب المبسوط خود راجع به این مسئله مواردی را مطرح کرده اند . ایشان میفرمایند که در چهار مصداق از عام و خبر واحد اتفاق نظر وجود دارد که مخصص حجت است .
۱.تخصیص کتاب به کتاب
۲.تخصیص کتاب به سنت متواتر
۳.تخصیص کتاب با خبر واحدی که قرینه دارد .
۴.تخصیص مجملات قرآن با خبر واحد .
طبق گفته ایشان آنچه از بحث که مورد اختلاف است ، موضوع تخصیص کتاب به خبر واحدیست که عاری از قرینه باشد که در اینجا سه تن از بزرگان یعنی سید مرتضی ، شیخ طوسی و محقق حلی بر منع آمده اند . لکن مشهور متأخرین جواز را حکم کرده اند . با این وجود ایشان نیز به چهار قول گرویده اند:
۱.منع
۲.جواز
۳. تفضیل به اینکه آن عامی بوسیله خبر واحد تخصیص میخورد که بوسیله دلیل قطعی تخصیص خورده باشد و غیر از این ( اینرا بیان نمیکنند )
۴. توقف وعدم موضع.
اما محقق خراسانی هر دو وجه را جایز خوانده و برای آن دلایلی آورده :
اولا عمل سیره به خبر واحد های مخصص کتاب با احتمال وجود قرینه باطل است .
این از عدم جواز
اما از جواز گفته اند اگر اینچنین باشد که ما خبر واحد را نپذیریم ، لازمه این آن است که کلا خبر واحد را کنار بگزاریم . ( این دقیقا آن چیزیست که آیت الله لنکرانی هم مطرح فرمودند )
در خصوص مسئله اول اینرا افزوده اند که قطعا خبری که خالی از قرینه باشد معتبر نیست . چنانکه روایات اهل بیت (علیهم السلام) به دو دسته تقسیم میشوند :
یکی روایاتی که دارای قرینه هستند. چه قرینه داخلی و چه قرینه خارجی . مانند راویان ثقه و وجود .
یکی روایاتی که قرینه ندارند . که اینها معتبر نیستند . مانند روایاتی که راویان غیر موثقی دارند.
که متأخرین به این نکته توجه نکرده اند .
همچنین ایشان در مورد دوم نیز اینرا افزودند که خبر واحد متضمن حلال و حرام و واجب و مستحب میباشد بنابر این اینطور نیست که همیشه با عام کتاب در تعارض باشند .
ایشان همچنین در ادامه ادله کسانی که قول به منع دارند را بیان میکنند.
آنها میگویند :
۱.قرآن قطعی و خبر واحد ظنی میباشد و ظنی نمیتواند قطعی را زیر سوال ببرد .
آیت الله سبحانی در پاسخ به این اشکال میگویند اساسا تعارض بین سند نیست که آن قطعی و این ظنی باشد بلکه تعارض در بین اصاله العموم و دلیل حجیت خبر است . و نظر ما این است که خبر واحد اگر حجت باشد میتواند آنرا تخصیص بزند .
۲. دلیل حجیت خبر اجماع است و قدر متیقن از اجماع ، آن خبری را که با کتاب منافات دارد در بر نمیگیرد .
ایشان در پاسخ به این اشکال نیز مانند آیت الله لنکرانی دلیل اصلی حجیت خبر را سیره عقلا خوانده میفرمایند که در سیره این تخصیص زده شده است . البته ایشان این قید را میزنند که آن قسمت از اخبار مورد اقبال سیره واقع گشته که محفوف به قراین میباشد .
۳.اگر تخصیص کتاب را جایز بدانیم لازمه اش این است که نسخ آنرا جایز بدانیم . چرا که نسخ و تخصیص در تخصیص زدن مشترکند لکن نسخ تخصیص زمانی و تخصیص تخصیص افرادی میباشد .
ایشان در پاسخ میگویند که تلقی غلط است . نسخ یعنی ازاله حکم قبل و ایجاد حکم جدید و تخصیص یعنی جدا کردن بعضی از افراد حکم از حکم .
۴. روایاتی وجود دارند که اخبار مخالف کتاب را مردود میخوانند . خبر مخصوص نیز جزو این اخبار استپس مردود است نه تخصیص زننده کتاب .
ایشان در پاسخ میگویند که روایات مذکور چند دسته هستند:
الف ؛ آن دسته از روایاتی که روایت مخالف قرآن را زخرف میخوانند .
ایشان در پاسخ میگویند این روایات در مقام رد غالیان بوده تا صحیح از نا صحیح معلوم شود لکن بحث عام و خاص مانند قانونی که در قول آیت الله لنکرانی ذکر شد شامل مخالفت نمیگردد.
ب ؛ آن دسته که معارضین قرآن را از حجیت ساقط میدانند .
ایشان در پاسخ میگویند که بله اگر خبر واحدی مخالف بود پس حجت نیست لکن اینگونه نیست که هر خاصی معارض عامش باشد .
ج ؛ روایاتی که میگویند خبر مخالف هرچند معارض نباشد حجت نیست .
ایشان در پاسخ میگویند این دسته از روایات میتوانند مستمسکی برای فرقه مانعان باشند.
د ؛ روایاتی که موافق را مقبول و مخالف را اساسا مردود میخوانند .
ایشان ضمن بیان اینکه دو دسته آخر مستمسک مانعان هستند میگویند که البته ممکن است چنین جوابی مناسب ایشان باشد :
اولا اگر مخصص را مخالف بخوانیم پس لازمه اش این است که مخصص هوایی که در خود قرآن وجود دارند را هم مخالف بدانیم
ایشان افزودند که اگر در پاسخ بگویند که مستلزم پاسخ ما این است که بگوییم آن روایات اساسا مصداق نادری دارند و النادر کالمعدوم پس ما میگوییم اینطور نیست که بدون مصداق باشند . همانطور که در گذشته ما بسیاری از روایات معارض قرار مشخص شده و مردود گشته اند.
ثانیا میتوان مراد از مخالف در این رویات را آنچه که مخالف اصول دین و عقاید دانست و
ثالثا میتوان این روایات را شامل آن دسته ازمخصص هایس دانست که معارض با قرآن باشند و البته ممکن است ایشان بگویند که مخالف مخالف است پی مردود است . شرط عدم معارض بودن را از کجا آورده اید.
حضرت امام خمینی در کتاب شریف تهذیب الاصول تالیف آیت الله سبحانی نیز در رابطه با تخصیص عام کتاب توسط خبر واحد چنین میفرمایند که حقیقت آن است که تخصیص جایز است . دلیل آن بنای عقلاست و اینکه یکی ظنی و دیگری قطعی است مردود میباشد بلکه ملاک ادله آندوست که در ادله با یکدیگر مساوی هستند . و قوای که به روایاتی که مخالف قرآن را زخرف میخوانند استناد میکند تا اینرا منع کند غیر قابل قبول است . چرا که لازمه این آن است که حجیت خبر متواتر کنار گذاشته شود . همچنین در خود روایات هم این تخصیص وجود دارد . بلکه این روایات برای مردود خواندن جعل و وضع در روایات است .
نتیجه گیری...
این سه تن از بزرگان تقریبا جواب مساوی ای در جواز تخصیص و همچنین پاسخ به شبهات وارده دارند . البته آیت الله سبحانی در پاسخ به دو دسته آخر از روایاتی که مستمسک مانعان بوده موضع مطمئنی نگرفتند و در آخر هم مسئله را مسکوت عنه گذاشتند . به عقیده حقیر پاسخ آیت الله لنکرانی به این شبهه مذکور کامل و متقن بود و میتواند تردید آیت الله سبحانی را به یقین برساند . حضرت امام هم اگرچه مختصر بیان کردند لکن مجموعا تمام مسائل را رساندند و پاسخشان با پاسخ دو بزرگوار قبلی تقریبا برابر بود .
منابع...
درس خارج فقه آیت الله فاضل لنکرانی
کتاب المبسوط آیت الله سبحانی
کتاب تهذیب الاصول حضرت امام خمینی تالیف آیت الله سبحانی