◾️اجتهاد در مقابل نص

?فصل دوم : اجتهادات عمر و اتباع وي در مقابل نصّ صريح قرآن و سنّت نبوي (ص )

?34 - عده زن باردار بعد از مرگ همس

بيهقى در كتاب ((شعب الايمان )) روايت نموده است كه زنى از عمر استفتا كرد كه من قبل از انقضاى عده شوهر متوفّايم ، وضع حمل كردم . عمر فتوا داد كه بايد صبر كند، تا چهار ماه و ده روز بگذرد. ولى ابى بن كعب به وى اعتراض كرد و روايت كرد كه عده اين زن ، وضع حمل اوست . و پس ‍ از آن ، قبل از تكميل چهار ماه و ده روز جايز است كه شوهر كند.

عمر هم به زن گفت : من هم آنچه را تو مى شنوى ، مى شنوم  سپس از فتواى خود برگشت ، ولى حكمى نكرد. اما بعد نظر ابى بن كعب را پذيرفت و گفت اگر وضع حمل كرد و جنازه شوهرش هنوز روى تخت افتاده و به خاك نرفته است  جايز است كه شوهر كند. پيروان مذاهب اربعه نيز تا زمان ما به همين طرز عمل كرده اند.

ولى ما طايفه شيعه اماميه ، دو آيه در قرآن مجيد يافته ايم كه معارض عده زن حامله شوهر مرده است ؛ يكى آيه شريفه ((وَ اُولاتُ الاْ حْمالِ اَجَلُهُنَّ اَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ)) وديگرى : ((وَالَّذينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَيَذَرُونَ اَزْواجاً يَتَرَبَّصْنَ بِاَ نْفُسِهِنَّ اَرْبَعةٍ اَشْهُرٍ وَ عَشْراً)) مى باشد.

معناى آيه اول اين است كه : ((زنان باردار عده شان وضع حمل آنهاست )) و معناى آيه دوم اين است : ((كسانى كه از شما مى ميرند و زنانى از خود باقى مى گذارند، بايد چهار ماه و ده روز صبر كنند)).

بنابراين ، زن باردار شوهر مرده اگر بخواهد به آيه اول عمل كند، پس از وضع حمل مى تواند شوهر كند، هر چند هنوز مدت چهار ماه و ده روز، عده مذكور در آيه دوم ، منقضى نشده باشد. ولى اگر بر وفق آيه دوم عمل شود، بعد از چهار ماه و ده روز صبر نمودن ، مى تواند ازدواج كند. ولو هنوز وضع حمل نكرده باشد. در هر دو صورت ، هر كدام مخالف آيه ديگرى است ، و نمى توان به هر دو عمل كرد، مگر اينكه دورترين مدت را در نظر گرفت . اين همان است كه از اميرالمؤ منين على - عليه السّلام - و ابن عباس روايت شده است . و شيعه اماميه - به تصريح ائمّه اطهار - عليهم السّلام - آن را معمول مى دارند.

تذكر:

مسلمانان راجع به آغاز عدّه وفات - كه چهار ماه وده روز است - اختلاف نظر دارند.اهل سنت مى گويند:ابتداى آن از مرگ شوهر است ،خواه زن بداند كه او كى مرده است يا به واسطه دورى وعلل ديگر نداند،ولى از نظر ماشيعه اماميه ،ابتداى عده وفات ،از لحظه اى است كه زن از مرگ شوهر خود آگاه مى شود.واز آن موقع ، بايد چهار ماه وده روز عده نگاهدارد وپس از انقضاى آن ،ازدواج بااو حلال است 

?سیدابوالفضل میرداداشی?

? موسسه پژوهشی معالم

(زیر نظر حوزه علمیه بقیةالله قم

تحت اشراف حضرت آیت‌الله ناصری دامت‌برکاته)

پیام رسانهای ایتا و تلگرام

@maalemqom

پیام رسان واتس آپ

https://chat.whatsapp.com/GBccMtJ8NOJG7YKFIPWQz7